Wees lief voor onze aarde

Maart 2017 – De voedselindustrie is ‘by far’ de grootste Europese lobby.

Volgens cijfers van het CBS telt Nederland in 2014:
– 4 miljoen runderen
– 12 miljoen varkens
– 103 miljoen kippen

We are run by food companies, want deze 119 miljoen dieren zorgen voor vlees-, melk- en zuivelproducten die volgens onze overheid zo bitterhard nodig zijn, denk ‘Schijf van Vijf’.

Anorak fact: de dieren zijn na enkele maanden al slachtklaar.

Dat ging nog niet zo heel lang geleden heel anders.

In 2016 bestond 22% van de totale Nederlandse export uit agrarische export, goed voor 85 miljard euro.

Vlees is ook big. Gemiddeld genomen consumeert een Nederlandse burger gedurende zijn of haar leven de vleesproducten van ongeveer 500 dieren.

Dat komt neer op gemiddeld 230 gram vlees per persoon per dag! 

Ik haal dat bij lange na niet. Jij?

Mensen zijn gewoontedieren*

Er zijn liefhebbers die dagelijks driemaal vlees eten en dit ‘s avonds aftoppen met blokjes salami bij de treurbuis en een glas melk voor het slapen gaan. Lekker dan.

De agrarische sector en landbouwteelt zijn het bestaansrecht van de EU. Want groeien zullen we. In de lengte en in de breedte. Stel je voor dat we iets tekort komen. Ondertussen zijn aarde en dieren zwaar de Sjaak.

Gelukkig denken bewuste mensen steeds beter na over de gevolgen van hun eet- en drinkpatronen. Men eet minder, gezonder en steeds vaker biologisch. Daarnaast is actief bewegen, het liefst buiten, een trend aan het worden. Allemaal goed en wel – de consumptiecijfers dalen maar lichtjes – de bevolking groeit en mondiaal gezien krijgen steeds meer mensen het steeds beter. En bij het ‘beter krijgen’, hoort het ‘beter willen’.

Ik wil: per seconde een voetbalveld

Door de stijgende welvaart stijgt ook de consumptie en blijven mensen langer leven. Grosso modo groeien behoeften lekker door. Per seconde kost dat – zomaar een vergelijking – een voetbalveld aan Amazone oerwoud.

Minstens een kwart van de broeikasgassen is afkomstig van de veeteelt en de landbouw (agricultuur). De uitstoot van de transportsector om grondstoffen en producten te vervoeren komt daar nog bovenop. En tel daarbij op verpakking, verwerking, the list goes on.

En deze dan: een van de grootste waterverbruikers is… de voedselproductie.

Een handje cijfers (2015) per kilo eetbaar dier:
– een kip kost 4.300 liter water en 4,5 kilo veevoer
– een varken kost 6.000 liter water en 9 kilo veevoer
– een rund kost 15.000 liter water en 25 kilo veevoer.

Ik zeg: kanone, wat een hoeveelheden.

Leef ik wel zo bewust?

Ik vind het ongelofelijk wat ik aan informatie tegenkom, zowel op officiële websites als op publieke fora, openbare media en in documentaire films. Zo dacht ik het met een handje groente en fruit, een mager kipfiletje, wat rijst en biologisch afwasmiddel aardig te doen. Maar wat blijkt, om echt verschil te maken en onze wereld (inmiddels met 7 miljard mensen) nog een beetje leefbaar te houden moet de mensheid veel beter z’n best doen.

En het kan. Ik schreef al eerder in mijn blog ‘Nieuw is niet altijd beter‘ hoe ik over de economische leeftijd van materie denk: duurzaam is lang met je spullen doen. Hoe ik er mee om ga: ik gooi mijn schoenen, broek, auto, fiets, computer en eettafel pas weg als ze op zijn, of ik verkoop / geef het weg aan hen die ook hergebruiken. Maar dit terzijde.

Hoe meer ik me verdiep en hoe meer ik nadenk over waar Westerse Mensen eigenlijk dagelijks mee bezig zijn, hoe schuldiger ik me voel. Overheden helpen overigens niet mee: politici stimuleren koopgedrag, consumeren en productie zodat de economie kan doorgroeien. Dat voelt helemaal niet goed en ik pak de koe bij de horens.

Westerse groei na 1945

De Grote Westerse Economische Groei startte na de Tweede Wereldoorlog. In de jaren ’50 was er de boterberg, ik ben groot geworden met de melkplas (Joris Driepinter) en anno nu eten burgers cq consumenten meer suiker, zuivel, brood en vlees dan ooit tevoren en zitten stil achter vergadertafels en computerschermen. What’s going on?

De belangrijkste doodsoorzaken in De Westerse Wereld zijn hart- en vaatziekten, kanker en ziekten van de ademhalingsorganen. Diabetes, obesitas, chronische ziekten en voedselintoleranties bestonden 100 jaar geleden vrijwel niet. Wat zit er achter de motieven van de Nederlandse Zuivel Organisatie en wat is er waar van De Schijf Van Vijf (sinds 1953)?

Voedingsmiddelen onder de loep:

1. Melk en melkproducten

> Waarom heb je melk nodig en waarom drinkt men in het Verre Oosten geen melk?
Antwoord: je hebt het helemaal niet nodig. Dit bij/restproduct moet opgemaakt worden!

2. Groente, fruit, aardappelen

> Een prima bron van vezels: gebruik biologische en verse producten, bijvoorbeeld van De Landwinkel of koop direct bij de boer.
NB: Wist je dat een aardappel niet en een zoete aardappel wel een groente is?

3. Vlees, vis, kaas, eieren en peulvruchten

> Iedere dag vlees eten is helemaal niet nodig om aan je dagelijkse hoeveelheid voedingsstoffen te komen. Eenmaal per week is prima, mits je daarnaast gezond en gevarieerd eet. Try it!

4. Vetten

> Omega 3? Beperk dierlijke vetten en je hebt geen Omega 3 nodig om de effecten van dierlijke vetten op te heffen. Varieer, gebruik roomboter in plaats van margarine, beperk gebruik van frituur en kokosolie.

5. Graan en graanproducten

Brood… daar zit niets in.
Productiebrood uit de supermarkt is met name een vulmiddel.
En handig: er past beleg op. Hoe minder brood vult, hoe meer beleg…

“25% of what we eat keep us alive. The other 75% keeps your doctor alive.” – It’s a choice: you don’t have to be sick.

De informatieve documentaire film ‘Food Matters’ opent mijn ogen. Graanproductie (o.a. voor brood) zorgt voor eenzijdige bebouwing van landbouwgrond. Dit verarmt de aarde zodanig dat de gewassen weinig tot geen voedingsstoffen uit de grond halen.

Rotatie is het antwoord voor duurzame landbouw, maar dit kost tijd en vergt planning. Voedselmultinationals hebben daar geen boodschap aan.

Intussen zet de ‘home grow’-trend goed door. Moestuinen – check Jelle – en publieke volkstuinen winnen aan populariteit. Steeds meer mensen verbouwen hun eigen eten. Tuin of niet. Op je balkon kun je ook prima aan de gang en guess what: het smaakt super!

De politiek en reclame helpen Westerse burgers niet om goed te leren eten en stimuleren (propageren) om van mensen koopgrage consumenten te maken.

Want de economie moet stevig groeien. Echt waar? Ik zag de film ‘Cowspiracy’ en ik nodig je van harte uit ‘m op Netflix op te zoeken en te bekijken.

Wat ik zelf doe

Ik wil goed en lekker eten en beperk mijn Ecological Footprint zo goed als dat kan. Ik neem mijn verantwoordelijkheid en beperk het eten van vlees en vis, drink sinds m’n 23e geen melk meer en switchte naar een grotendeels plantaardig dieet: doe je mee? Het scheelt.

De tijd dat Het Milieu – ons milieu! – een geitenwollensokken issue was, is allang voorbij. Ik zeg ‘An Inconvenient Truth’ van Al Gore. De Millennials van nu kunnen zoveel bewuster leven dan ik (bouwjaar 1967) ooit kon zijn. En mijn generatie (en ouderen) leert van hen. En dan de overdaad aan info. Lang leve het internet. Informatie klopt niet altijd dus een beetje verdieping kan geen kwaad. Nuchter blijven nadenken en bewust een keuze maken. Just do it.

Nuttige toevoegingen

>>> *) ‘Mensen zijn gewoontedieren’, verwijzing naar webpagina van  Reint Jan Renes, Lector Psychologie voor een Duurzame Stad

>>> Toevoeging juli 2022: clip ‘voedsel is een financieel product’

Westerse inwoners van een kapitalistisch land krijgen boodschappen van multinationals en van de politiek. De Pavlov-reactie is: het kan dus ik koop. De tegenbeweging die eigenlijk al minstens een halve eeuw aan de gang is, gaat over: kan het eigenlijk wel en is het nodig dat ik koop wat er voor mijn neus gehouden wordt?

>>> Toevoeging november 2022: Guardian artikel > “The combined methane emissions of 15 of the world’s largest meat and dairy companies are higher than those of several of the world’s largest countries, including Russia, Canada and Australia, according to a new study.”

>>> Toevoeging oktober 2021: blog ‘Hellup, het klimaat!’ > “Wat betreft welvaart hadden de VS en Europa een voortrekkersrol. China, India, Afrika en Zuid-Amerika nemen langzaam maar zeker het stokje over. Zij willen immers ook welvaart. De klimaat- en milieuproblemen stapelen zich daarmee op.”

>>> Toevoeging oktober 2023: illustratie ‘levensduur in de bio-industrie’

Credits cijfers en illustraties
© AlbertMensingaCreative.nl, CBS, Meatout.org, Veganposters.com, Cowspiracy.com. KRO-NCRV