Op mijn vraag wie de ontwerper is van de Lamborghini Miura P400 – Gandini of Giugiaro? – gaf Simon Kidston mij een voor handelaren in het topsegment van klassieke auto’s gangbaar antwoord, uiteraard doorspekt met Britse humor.

Zij die behoren tot het selecte groepje professionals kunnen zich geen misstap veroorloven en houden het bij het politiek correcte ‘by Bertone’, want die badge siert immers de ranke flanken van de Italiaanse klassieker. 

Op 30 april 1849 debuteert in Madrid de eerste vechtstier van Don Eduardo Miura. Stier Miura zou vergeten zijn, althans door degenen die zich niet voor stierenvechten interesseren, als tractor- en sportwagenfabrikant Ferruccio Lamborghini zijn derde model niet naar deze legendarische Spaanse fokker had vernoemd.

De controverse rond de daadwerkelijke ontwerper van de Miura start direct na de introductie in 1966. Veilinghuizen en andere aanbieders van ‘million sellers’ noemen het ontwerp van deze ‘mooiste naoorlogse sportwagen’ dan ook bij voorkeur heel diplomatiek ‘by Carrozzeria Bertone’.

Echter, in ‘casual’ bilaatjes met journalisten en prominenten uit de autowereld wordt mij ingefluisterd wat waarschijnlijk nooit zwart-op-wit geschreven zal worden. Ik geef graag mijn overzicht.

Giorgetto Giugiaro, Bertone 1959 – 1965

Is het Marcello Gandini (1938) die na de vloeiend gelijnde Miura geen enkel met de Miura vergelijkbaar ontwerp tekent, of is het toch Giorgetto Giugiaro (1938), de voorganger van Gandini, die schetsen nalaat van een coupe gebaseerd op zijn eerdere P538 Spider design voor Bizzarrini?

Het portfolio van Giugiaro toont tot 1967 auto’s die qua uiterlijk best dicht bij de Miura staan. Kijk naar de ontwerpen Alfa Romeo 2000 Sprint, 2600 Sprint coupé, Giulia Sprint coupé en Cangura concept, Chevrolet Corvair Testudo concept (met de koplampen van de Miura), ASA 1000 GT, 1962 Ferrari 250 GT Berlinetta, BMW 3200 CS coupé, Iso Rivolta GT en Grifo, Mazda Luce Rotary 130 Coupé en 1500, Simca 1000 Coupé en Fiat 850 Spider en denk er het jouwe van.

Na zijn periode bij Bertone tekent Giugiaro kort voor Ghia, onder andere de Maserati Ghibli en De Tomaso Mangusta. Vanaf 13 februari 1968 start hij Italdesign en ontwerpt concept-auto Bizzarrini Manta, Alfa Romeo Iguana, Alfasud en Alfetta, Maserati Boomerang, Bora, Merak en Quattroporte, BMW M1, Lotus Esprit, Hyundai Pony en in 1974 de VW Golf. De vormentaal is duidelijk aan het veranderen.

Marcello Gandini, Bertone 1965 – 1979

Gandini wordt in eerste instantie in 1963 door Bertone afgewezen. Toch volgt hij in 1965 de meer ervaren Giugiaro op toen deze ‘even’ naar Ghia ging. Er is een korte overlap in verband met werkoverdracht, en er lagen ongetwijfeld onafgemaakte projecten.

Een van die schetsen was een design van Giugiaro voor Giotto Bizzarrini gebaseerd op de Bizzarrini P538 ranke open sportwagen met middenmotor, van herfst 1965. Van de vier (vijf) bekende P538’s hebben (hadden) er drie een Lamborghini V12, een motorontwerp van Giotto. De banden tussen Lamborghini en Bizzarrini zijn helder. Klik op deze link om zelf de overeenkomst te zien tussen de open P538 en de gesloten Miura…

P538 chassis 003 was overigens de basis van de Bizzarrini Manta concept-auto getekend door Giugiaro.

In 1988 interviewt de Italiaanse journalist Luca Ciferri Bertone baas Nuccio Bertone (1914 – 1997). Nuccio geeft in dit gesprek aan dat Gandini destijds begeleid werd om het ontwerp van voorganger Giugiaro af te maken. Nuccio was niet tevreden over de resultaten van de jonge Marcello. Toen deze (vrijwel direct na zijn aanstelling) twee weken met vakantie ging, maakte Bertone zelf het Miura ontwerp af. Daar was Gandini niet blij mee.

Miura by Bertone

De gangbare uitleg van de ‘Miura by Bertone’ adepten is dat Gandini op verzoek van Nuccio het ontwerp van Giugiaro bijschaaft door onder andere de neus te herzien. Feit blijft dat Gandini na de P400 geen auto volgens de Miura vormentaal ontwerpt. Giugiaro zei daar in 2016 (driving.ca) zelf over:

“I cannot say that the Miura was designed by me. Before I left Bertone, I had been commissioned to design a sports car with a rear engine. And many of the sketches I did were an inspiration for who came after me and designed the Miura.” 

De Miura blijft een aparte auto, want Ferruccio Lamborghini was in 1965 geenszins van plan een volbloed sportauto te bouwen. Topingenieurs van Lamborghini, Gian Paolo Dallara, Paolo Stanzani en Bob Wallace, staken hun vrije tijd in de ontwikkeling van de radicale P400. Het moest een sportwagen met duidelijke race aspiraties worden, en heel iets anders dan de GT’s die Ferruccio voor ogen had.

Carrozzeria Touring Superleggera

In 2014 komt er een derde optie boven water: een schaalmodel uit 1966 gemaakt door Touring Superleggera, notabene de carrozzeria die tussen 1963 en 1966 de eerste twee seriemodellen voor Lamborghini bouwt, de 350 GT en 400 GT. Het kleimodel van de Tigre (vanwege copyright kan ik het beeld niet tonen) lijkt wel heel erg op de Miura.

Zou het kunnen dat de schetsen van Giugiaro plus de inspiratie P538 onderdeel waren van een briefing aan Touring met als resultaat deze uitwerking in 3D? Carrozzeria Touring Superleggera ging eind 1966 failliet…

Lees dit artikel van Classic Driver (2016) over deze interessante optie. Bekijk de kleimodellen en lees meer over de achtergrond op deze pagina van My Car Quest (2014). Met name de commentaren bij dit uitgebreide artikel ondersteunen de gedachte dat de jonge Gandini niet de enige tekenaar van de Miura was.

Nawoord

Wie wat zegt en wie wat gelooft is voor eigen rekening. Ik gebruik mijn zintuigen en hoor wat de echte kenners mij influisteren. Het lijkt er sterk op dat de Miura een project was waar velen bij betrokken waren. Zo ging dat toen… Slechts een persoon alle credits geven, lijkt mij teveel eer.

This: https://www.carmagazine.co.uk/car-reviews/magazine-reviews/convoy-mel-nichols-lamborghini-road-trip-urraco-countach-silhouette-review-car-magazine-february-1977/