Is het goed? Waarom wil je het dan beter?
Januari 2017 – In mijn top-10 quotes en one-liners staat ‘Perfection is the evil in good’ ergens bovenin. Waarom? Je kunt doorgaan tot iets he-le-maal goed is en het voor je gevoel niet meer anders kan.
Maar vaak heeft dit in ‘het grotere verband der dingen’ bitter weinig zin. Sterker nog, je frustreert er organisatie, project en proces mee. Klanten die er achter komen dat je ‘met hun centen’ experimenteert, lopen weg. Goed is vaak goed genoeg.
Zoals ik het zie: liever tienmaal een 8 dan in dezelfde tijd eenmaal een 10. Voor wie dit gesneden koek is, denk: de 20/80-regel, de beste oplossing werkt nooit, gold plating, et cetera.
Ik ben zeker niet de eerste die ziet dat streven naar perfectie zelden iets oplevert dat beter is dan nodig, anders dan een goed gevoel of ego-strelerij van degene die kosten-wat-kost (vaak tegen beter weten in) die extra stap wil zetten. Ik vond: ‘Perfect is the enemy of good enough’.
De Frans schrijver, essayist, filosoof en vrijdenker Voltaire schreef er in 1772 dit over:
“In his writings, the wise Italian Orlando Pescetti says that the best is the enemy of good.”
En nu we toch op de literaire toer zijn deze uitspraak van Shakespeare:
“Were it not sinful then, striving to mend, to mar the subject that before was well?”
Ik bedoel maar: al eeuwen is er kennis en begrip van de wijsheid dat tempo belangrijker is dan haast en perfectie een onzinnig streven is. Maar: wanneer neem jij genoegen met wat je hebt?
Aristoteles en Confucius – en andere klassieke filosofen – waren ook niet op hun achterhoofd gevallen. Zij schreven mooie dingen over het streven om dingen mooi en goed te maken en het effect daarvan op het dagelijks leven. Ik zou me gemakkelijk kunnen verliezen in een essay waar werkelijk niemand op zit te wachten. Doen we niet.
Wil je wel een stap verder dan eigenlijk nodig is? Wordt dan een kunstenaar, zoals muzikant, beeldhouwer of dichter. Of chef kok, de aanleiding voor het schrijven van deze blog.
De Chef’s Table
In 2017 kijk ik de schitterende Netflix-serie ‘The Chef’s Table’. Niet voor niets prijzen fans van over de hele wereld de uitgebrachte seizoenen van elk 6 delen (and counting…). Wow, dit gaat echt wel verder dan 24Kitchen en Heel Holland Bakt.
In elke episode (van een uur) staat een internationaal bekende chef kok centraal die zijn of haar passie voor koken in beeld brengt. Daarbij horen de strijd, de ontdekkingen, de overwinningen van creativiteit en passie en de balans van wat kan en wat mag. Een ding is cristal clear: het moet zoals de chef het wil. Het kan niet anders.
Belangrijk om te zeggen is dat de chefs koken in een restaurant uit de Pellegrino top-50. De topkoks zijn stuk voor stuk met Michelinsterren gelauwerde voedselkunstenaars die alles geven – maar dan ook echt alles – om hun gasten (‘vrienden’) het beste van het beste voor te zetten in een ambiance die keer op keer uniek is. De inspiratie en de drive spatten van het scherm: it blew me away. De productie werkt behoorlijk aanstekelijk en voedt mijn gedachten zoals goede muziek dit ook doet. Het is met afstand het beste wat ik de afgelopen tijd op TV zag.
De link met perfectie lijkt me duidelijk: telkens komt er weer een grens tevoorschijn die eenmaal gepasseerd een uitzicht biedt op nieuwe uitdagingen en een wereld van onbegrensde mogelijkheden. En je raadt het al, na enige tijd dient zich weer een grens aan en zo gaat het maar door. Stap voor stap op weg naar beter.
Interlude – Janos Starker: Grens na grens na grens
Enkele jaren terug vond ik een schitterende clip van meestercellist en kettingroker Janos Starker. Hij beschrijft dit iteratieve proces van incrementele verbetering.
“Somebody reaches a certain point in instrumental playing, called ‘music making,’ then reaches approximately… (shows a high level with his hand) then we sort of celebrate. Bravo!
But now, we go from here to the next step (gestures to indicate a higher level), and we are on the bottom of the next step. So basically, everything is wrong… if you consider the next station.
Then we reach that level (indicates that we have moved from the bottom to the top of the next level of achievement), bravo, celebration time, champagne and all. But now we aim from here to here (shows the gap between levels), again we find ourself on the bottom of that next step.
And it never ends. It only ends if somebody does not use, or doesn’t know, the basic elements of instrumental playing and music making, because then there’s a limit. They’ve reached a limit, and they can celebrate the rest of their life and what of they succeed doing with it, it’s fine.”
Doen en doorgaan
Dit proces van constante vernieuwing en (iteratieve, incrementele) innovatie dwingt professionals – in The Chef’s Table zijn dat de topkoks – tot het maken van radicale keuzen en beslissingen. Ze doen, en komen zo verder. Ze stoppen niet. Het is een herhalend proces.
Perfectie? De term valt hier en daar in de Netflix-serie. Ik denk dat ‘perfectie’ de lading niet dekt. Het is een noodzaak, een tempo, een verzameling van doelen, onderdeel van een complex proces waarvan het einde – de laatste grens – nooit in zicht komt. Men gaat telkens door. Tot je zelf niet meer kunt.
Constantin Brancusi was een van de grootste en beroemdste beeldhouwers van de 20e eeuw. Hij zei: “Create like a god, command like a king, work like a slave.” Deze ethos is de topkoks uit de Netflix-serie niet vreemd. Het is alles of niets. Dit alles gaat daarom soms (vaak) ten koste van de partner, het gezin, de gezondheid, collega’s…
Met een dergelijk fanatisme bereik je je doelen en maak je verbinding met klanten, recensenten en foodlovers met bewondering voor je werk. Ik herken deze mentaliteit wel en het is goed dat we niet allemaal zo ver gaan. Het is ook niet nodig. Kunstenaars doen dit wel omdat ze niet anders kunnen: ze zijn wat ze doen. En bereiken daarmee grenzen die voor andere verborgen blijven…
Perfectie: hoe ver ga je?
Vraag het je in ieder geval af en neem daarbij mee welke prijs je bereid bent te betalen, welk offer het je waard is. Zo manisch als een chef kok, een schilder of een muzikant werken is bijna onmogelijk vol te houden. Je kunt zo niet leven zonder daarvoor een hoge prijs te betalen. Probeer bijvoorbeeld maar eens rond te komen van je idealisme. Perfectie belichaamt dit idealisme. Soms is goed al ruim voldoende om je doel te behalen.
Works for me!
Credits
Beeld 1: © AlbertMensingaCreative.nl
Beeld 2: © Netflix, Grant Achatz
Beeld 3: © Netflix, Francis Mallmann
Beeld 4: © Medici.tv, Janos Starker
Beeld 5: © IzQuotes.com, Constantin Brancusi
* Netflix The Chef’s Table
SEIZOEN 1 van The Chef’s Table:
– Massimo Bottura (Osteria Francescana in Modena, Italië)
– Dan Barber (Blue Hill Restaurant in Stone Barns en in New York City, USA)
– Francis Mallmann (El Restaurante Patagonia Sur in Buenos Aires, Argentinië)
– Niki Nakayama (N/Naka Restaurant in Los Angeles, USA)
– Ben Shewry (Attica in Melbourne, Australië)
– Magnus Nilsson (Fäviken in Järpen, Zweden)
SEIZOEN 2 van The Chef’s Table:
– Grant Achatz (Alinea, Next en The Aviary in Chicago, USA)
– Alex Atala (D. O. M. in São Paulo, Brazilië)
– Dominique Crenn (Atelier Crenn in San Francisco, USA)
– Enrique Olvera (Pujol in Mexico City, Mexico)
– Ana Roš (Hiša Franko in Kobarid, Slovenië)
– Gaggan Anand (Gaggan in Bangkok, Thailand)
SEIZOEN 3 van The Chef’s Table:
– Ivan Orkin (Ivan Ramen in New York City, USA en Tokio, Japan)
– Jeong Kwan (Chunjinam Hermitage, Baekyangsa Temple, Zuid Korea)
– Nancy Silverton (Mozza in Los Angeles, USA)
– Tim Raue (Restaurant Tim Raue in Berlijn, Duitsland)
– Virgilio Martinez (Central in Lima, Peru)
– Vladimir Mukhin (White Rabbit in Moskou, Rusland)
En het gaat maar door. Geniet er van!