Tekst: de belangrijkste uitvinding ooit

April 2015 – Het wiel? Nee joh. Het uurwerk dan? Ook niet. De transistor, GPS-navigatie, vuur, de elektromotor? Allemaal mis. De belangrijkste uitvinding aller tijden vind ik tekst.

Ik geef toe, het ligt minder voor de hand dan bijvoorbeeld antibiotica. En er zitten ongetwijfeld meer haken en ogen aan mijn keuze dan aan die voor het wiel…

Dat het schrift, en later de boekdrukkunst, een belangrijke rol speelde in ‘de westerse geschiedenis van de kennisoverdracht’ staat buiten kijf. Automatisering van schrijfproductie zorgde in de middeleeuwen voor een boost aan beschikbare informatie. Op zijn beurt stimuleerde dit de ontwikkeling van scholen en universiteiten. De mens werd sneller slimmer.

LiefdeVoorTekst500

Informatie-explosie

De Renaissance gaf De Westerse Mens al een aanzetje tot ‘meer willen weten’, maar tijdens De Verlichting brak de honger naar kennis en begrip pas echt door en bereikte in potentie alle lagen van de bevolking. Langzaam schoof de macht van de gevestigde orde (kerk en staat) naar het burger- en boerenvolk. Een proces dat nog immer doorgaat. Lees Kant er op na.

De drukpers en stencilmachine leverden een wezenlijke bijdrage aan verspreiding van kennis. Door snel en goed reproductiewerk te leveren, zijn op deze manier de meest vitale boodschappen van de laatste 500 jaar doorgegeven. Ik denk aan pamfletten, flyers, kranten, posters, brieven en boeken: van bijbel tot WordPress For Dummies. Honderd jaar geleden kreeg het geschreven woord concurrentie van de radio, 60 jaar geleden van de TV, 25 jaar geleden van internet en 10 jaar geleden van de smartphone. Zo, we zijn weer bij.

Nu steeds meer mensen informatievoorziening ‘op’ en ‘in’ de vingers hebben, wordt de parallel tussen de mate van technologie en met de ontwikkelingen in de maatschappij steeds duidelijker. Communicatie bepaalt menselijk gedrag. Hoe sneller mensen begrijpen wat ze moeten, kunnen of willen, hoe sneller de maatschappij daadwerkelijk zal veranderen. Een volk is immers de maatschappij. In het geval van ‘nu’ een maatschappij die kantelt, duurzamer en met name bewuster wordt. Tempo is belangrijker dan haast. Het is een geleidelijk proces. Stapje voor stapje.

De kracht van tekst

Lezen doen mensen de hele dag door. Ik las eens dat De Westerse Mens in een dag net zoveel informatie tot zich neemt als een persoon uit de middeleeuwen tijdens een heel leven. Toen werd men iets minder oud dan nu, maar het geeft wel het belang van tekst aan.

En beeld dan? Dat is ook belangrijk. Maar het begint met tekst. Het begrip ‘zoveel informatie’ bestaat nog steeds voor het overgrote deel uit tekst.

KeepCalm
In de ontwikkeling van een mensenleven gaan spraak en beweging gelijk op. Gemiddeld vanaf het vijfde levensjaar leert men schrijven en de moedertaal breder ontwikkelen. Met deze kennis gaan mensen verder en maken stappen in hun leven en carrière. Ieder op zijn en haar niveau.

De basics blijven. Letters, tekst, zinnen, boodschappen. TV en radio werden nog niet zo heel lang geleden door internet naar de achtergrond gedreven. Ongelofelijke hoeveelheden tekst duwen de beelden en geluiden weg.

Hierin zie ik overigens wel een tegenbeweging (NB. in 2015, red.). Met de beschikbaarheid van telkens meer bandbreedte en de toename van beschikbare kwaliteit in beeld en geluid, zullen websites en social media uit meer (bewegend) beeld en geluid gaan bestaan.

Zolang zoekmachines met name focussen op tekst om hun pagina’s met jouw zoekresultaten te vullen, zal voor een ontvanger een tekst de belangrijkste reden zijn om in actie te komen. Om te lezen en te reageren bijvoorbeeld. Of om verder te informeren over een aankoop. Of om te lachen en te ontspannen.

Taalvoutje

Ter ontspanning enkele voorbeelden die de kracht van tekst goed aangeven: Taalvoutje, Make That The Cat Wise en het gebruik van quotes (memes) in social media bijvoorbeeld. Keep Calm en YourEcard ken je vast wel. Er zijn nog honderden voorbeelden te noemen die stuk voor stuk op een bijna corporate identity-achtige wijze (consequente en herkenbare toepassing van beeld, kleur, vorm en gebruik) een krachtige indruk maken.

Wine300

Waar ga ik naartoe?

De belangrijkste uitvinding ooit is voor mij tekst: een verzameling taaltekens die samen een bericht vormen. Het is een persoonlijke keuze. Natuurlijk ook omdat het mijn vak is. Ik werk al jaren met tekst. Eerst als grafisch ontwerper en later als allround communicatieprofessional. Tekst is en blijft de rode draad in mijn leven. Ik ontwierp zelfs lettertypen. Maar dit terzijde.

Het nut en de noodzaak van tekst lijken me nu wel duidelijk gemaakt. Ik vind het belangrijk hier aandacht aan te besteden. Als teksten niet goed zijn, of onduidelijk, of lelijk gedrukt of onleesbaar klein, dan sla ik het lezen over. En ik denk dat dit voor veel mensen geldt. De boodschap kan zo niet goed overkomen. Jammer.

Mijn ode aan de tekst. De drager van de belangrijkste boodschappen ooit, het kanonnenvlees van de communicatie. Vaak gelezen en minder gezien. Ga er met respect mee om en geef tekst de aandacht die het verdient.

Groet, Albert Mensinga

Toevoeging
01. In deze schitterende afstudeerclip van Thibault de Fournas kun je goed zien hoe schitterend typografie kan zijn. Goed gezette tekst is misschien geen kunst, maar toch zeker wel vakmanschap.

02. Leuk? Lees dan ook ‘Taal als onderdeel van identiteit’.

Credits

  1. © Albert Mensinga Creative 2015, 2005
  2. © http://www.keepcalmandcarryon.com, 2015
  3. © YourEcard, http://your-ecards.tumblr.com, 2015
  4. © Youtube – Graduation project by Thibault de Fournas, 2014

NB. Deze blog werd eerder geplaatst op Multiraedt.nl en op DuurzaamCommuniceren.org